SYFON NR 1

Lata 20te XIX wieku to czas, kiedy pod ziemią sporo się działo. Jak już pisaliśmy, wiele kanałów było przebudowywanych i powiększanych, aby sprostać rosnącej liczbie kup, produkowanych przez mieszańców Wielkiej Warszawy. Jednak nie tylko kanały były budowane. 

Wzrost liczby ludności spowodował wzrost potrzeb komunikacyjnych. Na metro w Warszawie było jeszcze za wcześnie, ale zazdroszcząc innym krajom, warszawiacy również chcieli mieć podziemną kolejkę. I tak powstał tunel średnicowy. 

Tunel budowano w latach 1924-33, jednak nie było to metro głębokie, więc kolidował gdzieniegdzie z istniejącą już infrastrukturą podziemną. Zaszła więc konieczność przebudowy różnych urządzeń wodociągowo-kanalizacyjnych.

Takie sytuacje są na porządku dziennym również i dziś. Podczas budowy metra trzeba było przebudowywać stare kanały, ponieważ znajdowały się na tej samej wysokości co tunele podziemnej kolejki. 

Jeśli budowany tunel spotyka się prostopadle na tej samej wysokości z kanałem, wówczas buduje się tzw syfon, czyli przejście kanału pod tunelem. Taka technika stosowana była niejednokrotnie w historii kanalizacji, m.in. podczas wspomnianej już budowy metra. Jednak nowoczesne konstrukcje, takie jak chociażby syfon pod  placem Wilsona, pozbawione są tej finezji, jaką miały te z lat 20-tych. 

Do najważniejszych robót, wykonanych podczas przebudowy w latach 1921-29, należy budowa dwóch syfonów. Nie możemy niestety ujawniać ich lokalizacji. Zdradzimy jedynie, że znajdują się pod tzw. ścisłym centrum. Syfonów wykonano wtedy więcej, ale pozostałe nie były tak okazałe. Aby nie pozostały całkiem bezimienne, dla potrzeby naszego dzisiejszego odcinka nazwiemy je : syfon nr 1 i nr 2.

Dziś zajmiemy się syfonem nr 1. Był to nasz obiekt westchnień od zawsze. Odkąd nasza noga po raz pierwszy stanęła w ścieku. Dostęp do niego jest bardzo trudny, ale wiedzieliśmy, że kiedyś ta chwila nastąpi. I oto jest.

Stopień trudności wejścia potęguje fakt, że ciężko to miejsce namierzyć. Święte księgi nie obejmują Kanalizacji Wielkiej Warszawy. Aby dotrzeć do prawdy, musieliśmy zgłębić Kanalizacyjny Nowy Testament.

Czytamy tam : "Budowa ich (syfonów), prowadzona bez wstrzymywania przepływu ścieków oraz intensywnego ruchu tramwajowego, kołowego i pieszego, jaki panuje w tych miejscach, wykonywana sposobem tunelowym w słabym gruncie (kurzawce) przy znacznej ilości wody gruntowej, w terminie ograniczonym, wymagająca ciągłego koordynowania z budową tunelu kolejowego i przebudową innych urządzeń podziemnych, prowadzona bez przerwy na trzy zmiany, zaliczona do bardzo skomplikowanych rozwiązań technicznych, była wykonana sposobem gospodarczym bezpośrednio przez Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji na rachunek budowy linii średnicowej. 

Wykonanie budowy, którą kierował inż Jan Przychodzki, utrudniało jeszcze to, że dwa szyby wejściowe do tunelu ze względu na ruch uliczny należało wykonać w znacznym oddaleniu od tunelu i połączyć je z tunelem podziemnym korytarzem. Jednocześnie z budową syfonów były wykonane, również sposobem tunelowym, przelewy burzowe : na kanale B i C, co daje rozcieńczenie trzykrotne dla średniej ilości ścieków Wielkiej Warszawy.  

Ze stanowiska eksploatacji zachodziła obawa, że wypadnie ograniczyć ilość topionego śniegu w południowej części miasta, aby nie nastąpiło zatkanie syfonu masą śnieżną. Obawa ta jednak okazała się nieuzasadniona : nawet przy spławianiu znacznej ilości śniegu syfony działają bez zarzutu."

Jesteśmy w komorze sterującej. Dostęp mają tu tylko nieliczni pracownicy. 

W całej konstrukcji można zapalić światło. 

Tak wygląda kolektor B, wchodzący pod tunel średnicowy.

Światło pali się na całej długości. Syfon nr 1 pełni funkcję kanału pokazowego. Od czasu do czasu wpuszczane są tu wycieczki, jednak dzieje się to bardzo rzadko.  

Jest pięknie !

Komora syfonu jest ogromna, zaprojektowana w stylu międzywojennego modernizmu. 

Sam syfon według nas nawiązuje do art deco, z występującymi motywami marynistycznymi. 

Tak, to jedna z podziemnych warszawskich perełek. Widzieliśmy już kilka i mamy na dzieję, że nie jest to jeszcze koniec. 

Do zobaczenia !

(ze Świętej Księgi)

(z czasopisma "Stolica")